شیوه های سر راست کنی در کار گاه های قالی شویی تهران

بررسی پراکندگی انواع شیوه های سر راست کنی در کار گاه های قالی شویی تهران و مقایسه آن با کار گاه های دو استان آذربایجان شرقی و اصفهان
•    چکیده
 در این مقاله ابتدا انواع روشهای سر راست کنی با استفاده از روشهای پیمایشی توصیف، و ویژگیها و ابزار و تجهیزات به کار رفته در آنها را تشریح خواهیم کرد. جهت اجرای این امر، حجم کامل جامعه آماری در سطح استان های اصفهان و آذربایجان شرقی بازدید شد و تعداد ۳۳ کارگاه بر اساس توزیع نرمال در استان تهران از حجم جامعه آماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت میزان پراکندگی این روش ها در مناطق مختلف مورد مقایسه و داوری قرار گرفته است.
•    واژگان کلیدی : سرراست کنی ، دار کشی، کجی و سر کجی فرش
•    1ـ مقدمه
1ـ1 دلایل کجی و سر کجی در فرش دستباف
کجی، قرار نگرفتن حاشیه های طولی و عرضی فرش در یک خط مستقیم را گویند. کجی به دو گونه تو رفتگی و شکم دادگی است. سر کجی نیز در صورتی حادث می شود که فرش در جهت طولی تا شود و بر روی هم قرار گیرد و اندازه ی طولی یک نیمه فرش بیشتر از سمت دیگر شود. دلایل عمده کجی و سر کجی را می توان به شرح زیر بر شمرد:
1.    بخش نامناسب چله بر روی سردار و کوجی ؛
2.    نبستن کوجی ؛
3.    پاره شدن نخ کوجی ؛
4.    تاب زیاد پود ضخیم ؛
5.    کشیدن بیش از حد پود ضخیم
6.    پایین کشی و دوخت نامناسب فرش
7.    موازی نبودن سردار و زیر دار
8.    متراکم و تنگ شدن چله ها
1-2. واژه سر راست کنی
مناسب ترین واژه برای برطرف کردن ناراستیهای فرش دستباف «سر راست کنی» است. محققان بنام ایرانی و جهان نیز از این واژه به منظور مرتب کردن کجیها و سر کجیهای اطراف فرش استفاده کرده اند. دار کشی یکی از روش هایی است که جهت حصول این امر از آن استفاده می گردد و این عملیات به اشتباه و تحت یک غلط مصطلح «دارکشی» ابراز می گردد. در بسیاری از مناطق ایران هم از واژگانی همچون تخته بندی، دستگاه بندی ، میخ بندی و نیز برای نام بردن این عملیات استفاده میشود.
در فرهنگ واژگان فرش نیز عملیات دارکشی معادل پایین کشی فرش از روی دار قالی است و مترادف با عملیات سرراست کنی تعریف نشده است(2). رودنکو نیز در کتاب خود از فرش پازیریک به عنوان یک فرش سر راست شده نام می برد(3).فرهنگ جامع lexicon نیز واژه دارکشی را برابر با اجرای عملیات پایین کشی در بافت فارسی دانسته و برای سرراست کردن ابعاد قالی ، واژه Tentering را آورده است.
•    2ـ  شیوه های سر راست کنی
ظبقه بندی انواع شیوه های سر راست کنی
روش های مختلف سر راست کنی را می توان به صورت زیر تقسیم بندی کرد.
2ـ1 سر راست کنی با استفاده از میخ و تخته
۲ـ۱ـ۱ میخ و تخته ثابت
2ـ1ـ2میخ و تخته و لولا
2ـ2 سر راست کنی به روش پرسی
2ـ2ـ1 پرسی فرشهای ظریف بافت
۲ـ۲ـ۲ پرسی فرشهای ضخیم بافت
2ـ3ـ3پرس سنتی
2ـ3 سر راست کنی به روش  جابجایی بافت
2ـ4 سرراست کنی با استفاده از چنگک و زنجیر
2ـ1 سرراست کنی با استفاده از میخ و تخته

برای مشاهده ادامه مقاله روی  بررسی پراکندگی انواع شیوه های سر راست کنی در کار گاه های قالی شویی تهران   کلیک کنید