امروزه پاسخگویی مناسب و به موقع به نیازهای مشتریان به عنوان مهم ترین عامل موفقیت سازمان ها در بازار رقابتی به شمار می آید و بسیاری از سازمان ها برای تمدید و استمرار بقای خود در این بازار، تاکید زیادی بر مساله کیفیت در تطابق با مدیریت کیفیت فراگیر (TQM) و پیاده سازی استانداردهای ایزو اعمال می نمایند. این تحقیق کمی و توصیفی که در رابطه با مشکلات و موانع پیاده سازی استانداردهای ایزو در شرکت های تولیدی کشور به اجرا در آمده، به بررسی انتقادات و حمایت های به عمل آمده از سیستم ایزو در سطح جهان پرداخته و سپس علت عدم اجرای آن در برخی از سازمان های تولیدی کشور را مورد کنکاش قرار می دهد. داده های تحقیق توسط یک پرسشنامه شامل نوزده پرسش درباره مبانی پیاده سازی استانداردهای ایزو (ISO9000: 2000) همراه با پاسخ های پنج جوابی طیف لیکرت (کاملا موافق تا کاملا مخالف) گردآوری شده اند. جامعه تحقیق شامل کلیه شرکت های تولیدی متقاضی دریافت گواهینامه ایزو (ISO9000: 2000) تحت پوشش وزارت صنایع و معادن استان تهران هستند که بر اساس نمونه برداری سیستماتیک، برای کلیه آنها پرسشنامه تحقیق ارسال شد. از هر شرکت درخواست شد تا سه مدیر از رده های میانی (مدیران قسمتها) به پرسشهای مندرج در پرسشنامه پاسخ دهند. ظرف مدت دو ماه، از بین این شرکتها، 54 شرکت به پرسش های مورد نظر پاسخ داده و پرسشنامه تکمیل شده را عودت دادند. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که پیاده سازی سیستم های مدیریت ایزو در هر سازمان امری است که به بازسازی زیرساختارهای سازمانی نیاز داشته و باید دیدگاه مدیران و مسوولین ارشد سازمان پذیرای واقعی آن باشد، که در این تحقیق تمایل اندکی از سوی مدیران در زمینه ایجاد رغبت به منظور تغییر در زیرساختهای لازم در امر مستندسازی و انتقال داده ها و مشارکت با سایر رده های مدیریتی مشاهده شده است
نـگاهی به تاریخ معاصر روند مدیریت کیفیت حاکی از آن است که در طول پنجاه سال گذشته،ارایهء نظام‌نامه‌های کیفی سیستم مدیریت کیفیت یکی از چالشهای بزرگ بسیاری از سازمانهای دولتی و اکثر صنایع بزرگ بـه شـمار آمده به گونه‌ای که هر پیمانکار بزرگ الگوهای ساختاری متفاوتی را از تامین‌کنندگان محصولات خود در رابطه با سیستم مدیریت کیفیت مطالبه می‌نموده و با ملزم نمودن آنها به رعایت این الگوها درصـدد افـزایش کـیفیت خدمات و محصولات مورد نیاز خـود بـوده اسـت. لذا در این دوره،حتی در یک صنعت واحد نیز در مورد ویژگیهای مشترک یک سیستم مدیریت به توافق نرسیده بودند.به عنوان مثال نیازمندیهای نـظام‌نامه تـخمین کـیفی شرکتهای جنرال موتورز1و کرایسلر و رویه‌های ممیزی در رابطه بـا سـازمانهای مرتبط آشکارا با یکدیگر متفاوت بوده‌اند2.
ولی در سالهای اخیر،کیفیت خدمات و محصولات به عنوان چالش اصلی در مزیت رقابتی و بـهره‌وری سـازمانهای خـدماتی و تولیدی به شمار آمده و بیشتر مراکز تحقیقاتی در جهان،توجهات ویـژه‌ای را به این مسایل مبذول داشته‌اند.امروزه، «هدف اصلی یک سیستم کیفیت،راضی کردن مشتریان و استفاده‌کنندگان محصولات و خدمات شـرکت از طـریق بـهینه‌سازی محصولات تولیدی برای اهداف مشخص و در رابطه با رقبای گوناگون است».لذا فـرآیند بـهینه‌سازی کیفیت در هر سازمان،در درجات مختلف کاری و مدیریتی،اساسا به عملکرد افراد وگروهها بستگی داشته و براین اسـاس،کـارکنان و مـدیران هر سازمان باید برای بهبود عملکرد خویش از وظایف خود آگاه بوده و بـتوانند بـه ارزیـابی عملکرد پرداخته و با بررسی پی‌آمدهای عملکرد خود در سازمان از درجات پیشرفت آن آگاهی حاصل نمایند.
از آنـجا کـه عـامل کیفیت تاثیرات مهم و فراگیری بر عملکرد اشخاص و مطلوبیت محصولات و خدمات دارد،سیستم‌های استاندارد کنترل و ابـقای کـیفیت بر اساس نیازهای گوناگون در زمینه‌های مختلف و در زمانهای مختلف تدوین شده و به اجرا درآمـده‌اند.جـوران(9791)اولیـن محققی بود که موضوع کنترل کیفیت را براساس مدل درجه تطابق اجتماعی1فرمول‌بندی نمود.او در ایـن مـدل معتقد بود که همیشه در حد قابل قبول،درجه‌ای از نقایص عملکردی و مدیریتی در تمامی مـحیطهای سـازمانی وجـود داشته و این درجه هرگز به صفر نمی‌رسد.ولی با این وجود جوران چنین نتیجه‌گیری می‌کند کـه بـاتوجه به عامل مدیریت کیفیت می‌توان نقایص سازمان را لحاظ تئوری به حد صـفر تـقلیل داد و کـیفیت بالاتر همیشه در حضور هزینه پایین‌تر بدست خواهد آمد(جوران-9791).سیستم استاندارد مدیریت کیفیت ISO 9000 و زیرگروه‌های گـوناگون آنـ‌که در سـال 7891 منتشر و تا دسامبر 3002 توسط 000065 سازمان در 251 کشور جهان پذیرفته و به اجرا در آمده‌اند،بـر بـهره‌وری بیشتر همراه با بهبود کیفیت2تاکید دارند11.این استانداردها شامل یک سری معیارهایی هستند که در صـورت پیـاده‌سازی صحیح،به رضایت مشتری و ابقای آن کمک شایانی می‌کنند22.به عبارت دیگر، اسـتانداردهای گـروه ISO 9000 اساسا به دو پرسش اساسی یکی اینکه«چـه کـاری بـاید انجام داد؟»دیگر اینکه«چه مقامی در هر سـازمان مـسئول انجام این کار است»؟ پاسخ می‌دهند.
با آنکه از لحاظ نظری در کشور ما مـنابع گـوناگونی در مورد تعریف و پیاده سازی سـیستم‌های ایـزو ارایه شـده‌اند،امـا از لحـاظ عملی این موضوع همچنان به عـنوان مـسئله‌ای چالش برانگیز برای بسیاری از سازمانهای بزرگ و کوچک دولتی و خصوصی کشور به شـمار آمـده و بسیاری از سازمانها در پیچ‌وخم موانع استقرار سـیستم‌های ایزو در زیرساختهای خود گـرفتار شـده‌اند.برخی این مسئله را به ضـعف آمـوزشی در سیستم مدیریت کشور نسبت می‌دهند و برخی دیگر عدم رغبت سازمانها به پذیرش تـغییرات نـوین و کنار نهادن سیستم‌های مدیریتی سـنتی را مـسئله اصـلی می‌شمارند.گروه دیـگر بـراین باور هستند که بـه روز شـدن و تطبیق با الگوهای ایزو در طول زمان برای آنها پرهزینه و مشکل است.با این وجـود،ورود بـه بازارهای بین‌المللی و تسخیر این بازارها در رقـابت بـا سازمانها مـقتدر و بـه روز شـده،امری اجتناب‌ناپذیر بوده و بـاتوجه به دستو رالعمل سازمان تجارت جهانی،هر سازمانی که مایل به حضور در بازار محلی یـا جـهانی است باید به گواهینامه‌های معتبر مـدیریت کـیفیت دسـت یـابد.پدیـده جهانی شدن در بـطن خـود این فرآیند مترقی و بالنده را از سازمانها طلب نموده و مدیران موفق چارهای جز پذیرش و استقرار آن در سازمانهای خود نـدارند.لذا در ایـن مـقاله با دیدی علمی به بررسی مشکلات و مـوانع پیـاده‌سازی سـیستم اسـتاندارد ایـزو و زمـینه‌سازی برای استقرار آن در شرکتهای تولیدی ایران پرداخته میشود.
بیان مسئله
استاندارد و معیار مقایسه کیفیت کالا که یکی از مهمترین متغیرهای سیستم فنی هر جامعه است،متناسب با الزامات مـحیط و اشتیاق‌پذیری مصرف‌کنندگان آن،نیاز به تغییر در جهت سازگاری و یا تأثیرگذاری در محیط به قصد مانده‌گاری و یا رهبری در تکنولوژی و بهبود مستمر را داشته و در این راستا،شرکتهای تولیدی برای کسب حداقل اعتماد مصرف‌کنندگان کالای خـود نـیازمند به دریافت آخرین نشانه‌های این استانداردها هستند.پورتر1،آکر2ودویل3معتقدند که پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز سیستم TQM به ایجاد تغییرات مهم بر روی دیدگاه‌ها،ارزشها و فرهنگ سازمان بستگی دارد و این امر در هـر کـشور باتوجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن متفاوت است73.همچنین وونگ و ساندرز معتقدند که برای موفقیت در این امر باید اقدام به طراحی یک اسـتراتژی رقـابتی نمود به گونه‌ای که شـرایط رقـبا و تهای کنونی آنها در این استراتژی مورد بررسی قرار گرفته و امکان مقابله و یا تطابق با این تهای رقبا مورد پیش‌بینی قرار گیرد.اگرچه در رابطه بـا فـواید استانداردهای ایزو و کسب گـواهی‌نامه‌های مـرتبط با آن تحقیقات گوناگونی در اقصی نقاط دنیا به عمل آمده،ولی سابقه این تحقیقات در کشور ما اندگ بوده و بعضا از دیدگاه تفصیلی و تخصصی و کاربردی به آن پرداخته نشده‌است.این تحقیق که در رابـطه بـا مشکلات و موانع پیاده‌سازی استانداردهای ایزو در شرکتهای تولیدی کشور به اجرا درآمده،در ابتدا با مراجعه به معتبرترین منابع بین المللی موجود،به شرحی اجمالی در رابطه با نسخه‌های گوناگون ایزو و موضوعات اصـلی آنـها در جهان پرداخـته و پس از بیان فواید و دلایل اخذ آنها به بررسی انتقادات و همچنین حمایتهای به عمل آمده در رابطه با سیستم ایـزو در سطح جهان می‌پردازد.پس از آن در یک تحقیق میدانی علت عدم اجرای آن در نمونه‌ای از سـازمانهای تـولیدی کـشور را مورد کنکاش قرار می‌دهد.
almassite سازمان ,ایزو ,سیستم ,کیفیت ,مدیریت ,تحقیق ,مدیریت کیفیت ,استانداردهای ایزو ,پیاده سازی ,سیستم مدیریت ,تولیدی کشور ,سیستم مدیریت کیفیت منبع
درباره این سایت